खेम गैह्रे 🙏

©खेम गैह्रे म कालीगण्डकीको किनारमै जन्मेर हुर्केको मान्छे। बिहान सबेरै जब सूर्यका किरणहरू पहाडको टुप्पोबाट निस्केर हाम्रो गाउँमा पर्थे, गण्डकीको सुसाउने आवाजसँगै म निद्राबाट ब्यूँझिन्थेँ। त्यो आवाज मेरो लागि निदाउने धुन पनि थियो र उठाउने अलार्म पनि । हाम्रो बाल्यकालको खेलमैदान भनेकै कालीगण्डकीको किनार थियो। त्यहीँ हामी नुहाउँथ्यौं, पौडिन्थ्यौं, गाई चराउँथ्यौं, पानीमा ढुङ्गा हान्दै कस्ले टाढा पुर्‍याउने भन्दै खेल्थ्यौं, तातो बालुवामा सुत्थ्यौं। पानीको छालसँग खेल्दा समय कसरी बित्थ्यो, थाहा नै हुँदैनथ्यो। त्यो बेला हामीलाई थाहा थिएन, यो केवल हाम्रो रमाइलोको स्थान मात्र होइन, धार्मिक र ऐतिहासिक दृष्टिले पनि अति महत्त्वपूर्ण भूमि हो। सायद सबैका यस्तै कुराले त उखान बन्यो होला-  "नजिकको तीर्थ हेला"।  गाउँमा ठूलो चहलपहल हुने दिनहरू एकादशी, माघे सङ्क्रान्ति र बैशाखे सङ्क्रान्ति। ती दिन बिहानै उठेर हामी आमाको पछि लागेर गण्डकी स्नान गर्न पुग्थ्यौं। पानी चिसो हुन्थ्यो, तर केटा-केटीमा त्यो चिसोपन खास्सै वास्ता हुदैनथ्यो। स्नानपछि बगरको बालुवामा खेल्ने, अनि फर्किँदा हातमा शालग्राम लिएर आउँ...

(यात्रा अनुभव २०८२ साउन १ गतेदेखि ७ गतेसम्म) ©खेम गैह्रे बिगत १० वर्षदेखि हामी आठ जना साथीहरु सँगै साउन महिनामा ५-६ दिनको यात्रा गर्ने हाम्रो परम्परा नै बसिसकेको छ। हरेक वर्ष हामी फरक-फरक स्थान रोज्छौं;  कहिले पूर्वका पहाड, कहिले मधेश, त कहिले मध्य-पश्चिमका डाँडाकाँडा। यसपटकको यात्रा अझै रोमाञ्चक र अर्थपूर्ण बन्यो, किनभने हाम्रो गन्तव्य थियो सुदूरपश्चिम प्रदेशको खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्ज। साथीहरू स्याङ्जाको वालिङ र गल्याङबाट आउनु भएको थियो, म भने बुटवलबाट मिसिएँ। स्कार्पियो गाडीमा हामी आठ जनाको टोली बन्यो। पहिलो दिन धनगढी पुग्ने लक्ष्यसाथ हामी पूर्व-पश्चिम राजमार्ग हुँदै हुइँकियौं। बाटो लामो थियो, तर गफगाफ, हाँस्यरस, पुराना सम्झनाहरूले यात्रा रमाइलो बनाइदियो। पहिलो रात धनगढीमा विश्राम गर्‍यौं। त्यहाँको फराकिलो बाटो र न्यानो वाहाले हामीलाइ स्वागत गरेजस्तो लाग्यो। धनगढीसम्मको यात्रा त गफ र हाँसोमै बित्यो। गाडीको इन्जिनभन्दा चर्को आवाज त हाम्रो हाँसोको हुन्थ्यो। हाम्रो यात्राको एउटा रमाइलो नियम छ-  यात्रा भरिमा जसले जसलाइ उडाए पनि, जिस्काए पनि, कोही रिसाउने छैन ! यदि कोही रिसाउँछ य...

  ©खेम गैह्रे गाउँमा पुस्तौंदेखि खेती गरिने खेतबारी, अहिले ती खेतबारीमा हरियो बाली होइन, बाँदरको हुल दौडिरहेको छ। जहाँ आँगनमा बिहान उठ्नेबित्तिकै केटाकेटी खेलेको, चिच्याएको आवाज आउँथ्यो, अहिले त्यहि आँगनमा बाँदर कराएको र धपाएको आवाज सुनिन्छ। कहिले काँही लाग्छ गाउँ अब बाँदरकै स्वामित्वमा गयो। गाउँलेहरुत केवल बाँदरले कहिलेसम्म गाउँमा टिक्न दिन्छन् भनेर दिन गन्दै छन् । जहाँ खेतबारीमा हरियो मकै हुर्कँदा किसानको अनुहारमा मुस्कान फुल्थ्यो। आज त्यही गाउँ रित्तिँदैछ। अनि गाउँको रित्तिएको आँगनमा उफ्रिदै, कराउँदै बाँदरहरूको हुल नाचिरहेको छ। विडम्बना, जहाँ बाँदर जङ्गल बाट गाउँमुखी हुँदै गएका छन् भने मानिस बाँदरकै उत्पातका कारण सहरमुखी हुन बाध्य छन्। यो कुनै कल्पनाको कथा होइन, पहाडी ग्रामिण क्षेत्रको दैनिकी हो। सहरका अग्ला घरहरूमा बस्नेहरूले यो पिडा बुझ्न सक्दैनन्। तर जो खेती गरेर बाँचेका छन्, बिहानको घामसँगै बारीमा पसिना बगाउँछन्, बाँदरको त्रासले अब गाउँमा बाँच्नै नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन्। एकदिन गाउँको छेउमा भेटिएका एउटा दाइको अनुहार आजसम्म बिर्सन सकेको छैन, शरिर पसिनाले निथ्रुक्कै भिजेको थ...